Dokumenti/ Një xhelat si Abaz Laze që përgatiti skuadrat e vdekjes

Dëshmia rrënqethëse e sekretarit të partisë në Gjirokastër: Një grua shtatzënë abortoi nga frika e oficerëve dhe nga torturat që kanë ushtruar mbi fshatarë... Si rriheshin, dhunoheshin e vriteshin fshatarët e Lazaratit, Fushabardhës, Tepelenës, Këlcyrës e Libohovës... duke iu kërkuar armë, që nuk i kishin.

Operacioni i viteve të para pas vendosjes së regjimit komunist, për mbledhjen e armëve, mbahet mend si një ndër më gjakatarët e kohës së diktaturës. Qindra djem e burra u vranë e masakruan gjatë dy viteve të para të regjimit, nën presionin e dorëzimit të armëve. Operacioni u shtri në të gjithë Shqipërinë. Dokumentet që publikohen në Kujto.al, dëshmojnë dhunën, torturat, por dhe akuzat e pavërteta e inskenimet e Sigurimit të Shtetit ndaj fshatarëve të Fushë-Bardhës, Lazaratit, Tepelenës, Këlcyrës e Libohovës. Një xhelat si Abaz Laze, që në atë kohë ishte përgjegjësi i Seksionit të Brendshëm të Prefekturës Gjirokastër, kishte mbledhur disa djem e burra, që më së shumti kishin qenë hajdutë ordinerë, për t'i përgatitur në një betejë me popullin, për të mbledhur armët.  Raporti i Komitetit të Partisë Gjirokastër e vërteton metodën çnjerëzore të përdorur prej tij dhe oficerëve që ai përgatiti me metoda të tmerrshme për persekutimin e fshatrave të Gjirokastrës. Në raport theksohet se në një rast, një grua shtatzënë abortoi për shkak të frikës së këtyre njerëzve.

Më poshtë, botojmë pjesën e parë të raportit, dokument origjinal i marrë në arkivën e shtetit.

Radiogram

Mihal Bisha

Në përgjigje të radiogramit t’uaj Nr. 1677 datë 26/XI/46 ju njoftojmë sa më poshtë:

Pas mbledhjes që kanë pasur përgjegjësat e seksionevet të Brendëshme në Tiranë, ku është shtruar nër të tjerat edhe ç’ështija e çarmatimit, përgjegjësi seksionit të brendshëm të Prefekturës Shoku Abaz Laze ka mbledhur një sasi oficerash të policisë dhe u ka shtruar metodat që do të përdornin në lidhje me çarmatimin e veçanërishtë në zonat që nuk janë të lidhura sa duhet me ne.

Simbas thënijevet të Përgjegjësit të seksionit të brendshëm në Tiranë është shtruar se mund të përdoren edhe tortura në raste se do të ketë shumë rezistencë në nonjë fshat për dorëzimin e armëve dhe se mund të harihet edhe në pushkatim në vend, duke pasur gjithmonë parasysh që t’a vlejë dhe se nga një akt i till ne do të kishim më tepër përfitim se sa humbije.

Këtë metodë u a ka shtruar Përgjegjësi seksionit të brendshëm edhe oficeravet që dërgoi për të bërë çarmatimin në zona të ndryshme. Këtë ata e kanë marë kallëp dhe kanë shkuar e kanë vepruar. Në mënyrë të veçantë e kanë keq kuptuar këtë disa nga oficerët, ai që ishte dërguar në Lazarat e Fush-Bardhë, ai q’ishte dërguar në Tepelenë, në Këlcyrë dhe më pak ai në Libohovë. Këta janë oficera që tani kanë mbetur në dispozicion të policis qarkut për inkapacitet dhe me kuadrin e ri kanë mbetur jashtë, pra të ulët dhe jo në gjendije për të kuptuar drejtë një punë kaq delikate dhe të rëndësishme.

Në përgjithësi nga rahijet që janë bërë kanë dalë mjaftë armë dhe që më parë nuk kanë qenë të denoncuara, veç ka ndodhur të rihen edhe elementa që nuk kanë pasur armë dhe nonjë element që ka qenë i lidhur me ne. Veç kësajë është përdorur edhe një metodë primitive si betim i gjithë popullit në xhami kjo është përdorur në Lazarat.

Më keq është shtruar ç’ështija në Fush-Bardhë. Atje oficeri i dërguar ka grumbulluar popullin në shkollë të fshatit u ka marë dekllarata ku të vërtetonin se nuk kishin armë; është arrestuar më von Kryetari i Këshillit të fshatit Neshat Çarçani i cili pandehej të kishte revolver dhe automatik por që nuk kishte nonjë fakt në se i kishte këto ose jo. Ky është kapur dhe rahur shumë. Pas këtij janë marë 50 bura të tjerë në shkollë dhe u janë hequr sherqet, kjo për t’i frikësuar dhe gjoja për t’i rahur, ndër këta disa kanë ngrënë nga nonjë pëllëmbë dhe prej tyre janë mbajtur 16 veta të cilët janë rahur në mënyrë të keqe e para pse janë rahur në mënyr të bujshëme e përpara të tjerëvet dhe e dyta pse janë rahur shumë aq sa u janë fryrë këmbët. Ndër të rahurit vetëm njëri ka treguar pushkë të tjerët nuk kanë nxjerë as gjë dhe që s’duket të kishin. Ndërsa Neshati nga që është rahur shumë ka thënë se ka pasur dy kobure njërën gjoja ja kishte dhënë njërit që është çoban dhe një tjetër nuk dinte ku ja kishte mshefur djali i tijë i vogël që tash ndodhet në Tiranë. Por Neshati mbasi ka ardhur këtu në Gjinokastë ka thënë se nuk ka pasur armë porse ka thënë se ka pasur vetëm për t’i shpëtuar drurit dhe deri sa t’a sillnin para policisë qarkut ku mund të shpjegohej. Neshati si element nuk ësht i mirë por në këtë rast nuk kishin nonjë fakt ku të vërtetonte  se ka pasur armë.

Një gabim tjetër që ka bërë oficeri i dërguar atje ka qenë pse ay i ka marë dekllaratë gjithë fshatit për të vërtetuar në se ky kishte ose nuk kishte armë dhe që fshati ka lëshuar se nuk kishte, këtu e ka lidhur gjithë fshatin pas atija. Më pas i ka marë një dekllaratë tjetër ku thuhej se: në rastë se Neshatit i është gjetur armë kërkohet pushkatimi i tijë në vend, këto dekllarata kanë qenë të pregatitura nga ai dhe që fshatarët të ndodhur në kondita të vështira kanë firmuar. Oficeri i dërguar ka haritur deri këtu sa ka propozuar në disa fshatarë t’i futnin Neshatit një armë me qëllim provokimi dhe masandaj të shkonte të bënte kontroll e t’ja gjente brenda.

E vërteta ësshtë që fshatarët janë tronditur shumë nga veprimi i tillë dhe se janë alarmuar edhe gratë e të vegjlit. Ato ditë ka shtirë edhe një grua dhe që fshatarët e komentojnë se ka shtrë nga frika. Një veprim i tillë është bërë shumë i shpejtë. Kur është marë vesh nga ne ky qëndrim është thirur me njëherë oficeri që ishte dhe është dërguar atje një oficer tjetër, një shok i Komitetit të N/Prefekturës qendrës dhe i besuari S.S.SH. për qendrën të cilët kanë vajtur për t’a parë gjendijen në vend dhe për t’a qetsuar.

Fshatarët e rahur shumë të hypur në kafshë kanë ardhur në qytet për t’u ankuar para autoritetevet dhe kanë kërkuar që të vinin në Tiranë. Është takuar me ta Kryetari Komitetit Ekzekutiv dhe prokurori i qarkut, ata që ishin shumë rahur u dërguan në Spital për mjekime dhe pjesa tjetër mbasi u fol ca me ta u kthyen përsëri në fshat.

Këtu kanë gabuar edhe shokët e partisë që punojnë në atë krahinë të cilët e kanë përkrahur plotësisht veprimin e oficerit të policisë dhe e kanë ndihmuar, nër shokët ay që ka gabuar më shumë është Zenel Bello dhe Dine merçani si dhe kursisti Ali Proda. Këta kanë kërcyer edhe valle në fshat në kohën kur riheshin të tjerët. Fshatarët i akuzojnë shumë këta shokë dhe u dedikojnë torturat që kan pësuar. Kjo gjendije është krijuar mbasi këtu nuk janë skiaruar gjerë oficerët e dërguar, pse këta janë të ulët dhe elementa që për qëndrime jo korekte karshi popullit kanë mbetur jashtë kuadrit të policisë, dhe se shokët siç është në Fush-Bardhë nuk kanë mbajtur qëndrim të drejtë dhe të korigjonin oficerat e dërguar kur gabonin.  Mendimi i jonë është se oficeri i dërguar dhe Shokët e krahinës Kardhiqit e në mënyrë të veçantë Zenel Bello duhet të japin esap në mënyrë që ata të bëhen përgjegjës për situatën e krijuar atje e jo pushteti”thksohet në dokument.