Kokalarët, gjirokastritët e ditur dhe patriotë që u eleminuan nga Enver Hoxha

Me familjen Kokalari, Enver Hoxha njihej mirë. Ata banonin jo vetëm në të njëjtin qytet, por shpesh i lidhte puna që të ndanin arsimimin, tregtinë, apo jetesën në komunitet.  Urrejtja e Enver Hoxhës për njërëzit më të ditur të Gjirokastrës ishte e dukshme dhe që nga koha e luftës, nisi të ekzekutonte disa prej personaliteteve të kësaj zone. Më pas faza e dytë e terrorit ishte po aq e egër, ku nuk u kursyen aspak dënimet me vdekje, burgosjet me shumë vite dhe persekutimet e tyre, familjarëve e madje edhe gjithë fisit. Kjo ndodhi edhe me familjen Kokalari. Ndër të parët që e pësoi me jetë, ishte Salim Kokalari, i cili studio në Paris dhe më pas u kthye në vendlindje. Me hapjen e Liceut Francez në Gjirokastër në vitin 1923, Salimi ishte në përbërjen e stafit të parë pedagogjik. Në fillim të vitit 1940 dhe në vijim ishte një nga mbështetësit e Luftën Nacional-Çlirimtare.

Zgjidhet deputet në vitin 1945 dhe pozicionohet në grupin opozitar të deputetëve. Ky ishte momenti kur Enver Hoxha dhe një grup i ngushtë i Byrosë Politike, vendosën që të bënin spastrimin e parë, duke dënuar deputetët opozitarë. Salim Kokalari ishte ndër emrat të cilët u dënuan me vdekje, sipas vendimit nr. 187 date 27.09.1947. u akuzuan sit ë lidhur me agjenturat e huaja, dhe veçanarisht me misionin amerikan në Shqipëri. Në procesin e stisur gjyqësor për ta u ngritën akuza të sajuara, me pretendimin se kanë organizuar mbledhje të fshehta me qëllim rrëzimin e pushtetit të Enver Hoxhës. Ndër “organizatorët e puçit” konsideruan edhe Salim Kokalarin. Deputeti Kokalari, bashkë me 15 kolegë të tjerë që u dënuan me vdekje bëjnë tentativën e fundit për t’iu falur jeta, por gjithçka tashmë ishte e volusor nga urdhri i Enver Hoxhës. Për një muaj që nga momenti i shpalljes së vendimit të Gjykatës së Lartë qëndruan në burgun e Tiranës, në pritje të zbatimit të vendimit të ekzekutimit të tyre.

Secili nga të dënuarit me vdekje dërgoi në organet më të larta të shtetit dhe kryesisht në Kryesinë e Asamblesë Kushtetuese, (anëtarë të së cilës deri pak kohë më parë se të dënoheshin kishin qenë edhe ata vetë), kërkesat për falje të tyre. Deri në momentet e fundit nuk i kishin humbur shpresat për falje nga ish-kolegët e tyre parlamentarë. Megjithatë, ajo nuk u realizua kurrë. Ka qenë një shkresë e nisur në drejtorinë e burgut ku ata ishin të izoluar, e firmosur nga Sekretari i Presidiumit, Sami Baholli, e cila u bënte të ditur refuzimin e lutjeve të tyre për t’u dhënë mundësinë për të jetuar. Shkresa mban datën 9 tetor 1947, e regjistruar me numër 180 të regjistrit të Parlamentit të atij viti. Në këtë mënyrë, Kokalari shkoi para togës së pushkatimit. Më 10 tetor 1947 e ekzekutuan dhe më pas trupin e hodhën pranë Lumit të Tiranës. Tragjedia e familjes Kokalari nuk mbyllet vetëm me jetën e deputetit opozitar, pasi pjesa tjetër e familjes kaloi nga gjyqet e tmerrshme të regjimit. Ndër emrat e njohur që kurrë nuk iu nënshtrua Enver Hoxhës, ishte edhe mbesa e Salimit, intelektualja e njohur Musine Kokalari. Ai kaloi peripeci të shumta në burgje dhe internim dhe vdiq e internua në Rreshen, duke i mohuar edhe shërbimin shëndetësor. Përveç saj edhe familjarë të tjerë të familjes dhe fisit Kokalari kaluan në kalvarin e tmerrshëm të persekutimit dhe vuajtjes si “armiq të popullit”.